Saab-saga krijgt nog een staart met vermeende belastingfraude

Is er sprake van een groot belastingschandaal bij Saab waarbij ook Spyker-topman Victor Muller is betrokken? Of blijkt het uiteindelijk allemaal wel mee te vallen en heeft de Zweedse FIOD te hoog ingezet? Dat is de grote, nog onbeantwoorde vraag bij de mogelijke belastingfraude bij de Zweedse autofabrikant Saab, die nu wordt onderzocht. Saab ging eind 2011 failliet en was vanaf januari 2010 tot eind 2011 in handen van het Nederlandse Spyker, onder leiding van Victor Muller. Toen Spyker Saab overnam stond Jan Åke Jonsson aan het roer bij de Zweedse onderneming. Die vertrok maart 2011 waarna Muller de rol van CEO overnam en daarmee kreeg hij de formele operationele verantwoordelijkheid over Saab.

Doorzoeking bij Spyker
Jonsson werd samen met bedrijfsjuriste Kristina Geers en interim-CFO Karl-Gustav Lindström begin deze week aangehouden op verdenking van het op grove wijze hinderen van de belastingdienst bij de controle van Saab in de periode 2010-2011. Na verhoor zijn ze weer vrijgelaten. Vanuit Zweden kwam er een rechtshulpverzoek bij de Nederlandse opsporingsautoriteiten en die hebben het kantoor van Spyker in Zeewolde doorzocht. Nu wil de Zweedse hoofdaanklager Olof Sahlgren Victor Muller horen over deze kwestie. Dat de voormalig Saab-topman maandag niet is aangehouden, komt volgens Sahlgren omdat zoiets tijd kost -Muller is geen Zweeds staatsburger- en dingen soms in een bepaalde volgorde worden gedaan om bewijsmateriaal veilig te stellen. 

Op basis van het verhoor van Muller kijkt Sahlgren of de Nederlandse zakenman kan worden aangemerkt als hoofdverdachte. Bij Muller zou het gaan om een bedrag van 690.000 euro dat hij kreeg uitbetaald voor zijn werkzaamheden bij Saab. Het geld zou zijn overgemaakt aan LAT Management, een bedrijf van Muller op de Nederlandse Antillen, waardoor het berekenen van premies en belasting werd bemoeilijkt.

Sahlgren zegt in de Zweedse zakenkrant Dagens Industri dat het de vraag betreft of het gaat om een vergoeding voor advies of om salaris en hoe deze betaling is opgenomen in de boeken van Saab. Jonsson, Geers en Lindström zijn verdacht, omdat zij als bestuurders verantwoordelijk zijn voor een correcte boekhouding. Later was Muller als CEO eindverantwoordelijk.
Overigens staat Muller bij Spyker ook niet op de loonlijst en laat hij zicht uitbetalen als een zelfstandige die voor de sportwagenfabrikant werkt. In 2010 kreeg hij een management fee van 550.000 euro en in 2011 was dat 600.000 euro.

Fiscaal geschil
Dat Muller zich via de Nederlandse Antillen liet betalen door Saab en dat daarover heibel was, is geen nieuws. Dat was al eerder bekend. In Zweden was de publieke opinie vooral ontstemd over de hoogte van het bedrag. Met Saab ging het niet goed en Muller beloonde zichzelf ondertussen vorstelijk, zo was het sentiment.
Heeft Muller met zijn Antillenroute de Zweedse belasting ontdoken of niet? De Zweedse belastingautoriteiten zijn nu bezig de puzzel in elkaar te passen waarbij de stukjes bestaan uit soorten vergoedingen (salaris of een fee) en de relatie tussen Muller’s LAT Management en Saab.

Vorig jaar kwam Muller al in een geschil met de Zweedse fiscus terecht. Volgens de Zweedse fiscus had Muller onvoldoende belasting betaald over zijn fee. Het te vorderen achterstallige bedrag heeft hij kort daarna alvast betaald, maar een definitieve uitspraak is er nog niet. 

Strafrechtelijk karakter
Deze week komt dit alles in een stroomversnelling omdat de kwestie een strafrechtelijk karakter krijgt. Nu komt de Zweedse justitie eraan te pas, zijn er arrestaties en hebben de drie Zweedse voormalige bestuurders een nachtje een politiecel van binnen gezien.

Dat ondernemingen en bestuurders naar manieren zoeken om zo min mogelijk belasting te betalen is niet nieuw en is ook niet verboden. Zo is het Zweedse Ikea in Nederland gevestigd vanwege ons bijzonder vriendelijke fiscale klimaat voor buitenlandse ondernemingen. Dergelijke constructies staan momenteel wel ter discussie. Zie de recente berichten over Nederland als belastingparadijs – met het bekende voorbeeld van de Rolling Stones dat voor de fiscus even geen Britse maar Nederlandse band is – en Apple dat in de Verenigde Staten onder vuur ligt omdat het om belastingtechnische reden zijn winst – grotendeels - in Ierland laat vallen.

Vijfde persoon
Naast Jonsson, Geers, Lindström en Muller wordt in de stukken nog een vijfde persoon genoemd. Dat zou een ervaren financieel manager zijn die één jaar bij Saab heeft gewerkt. Wie is dat?  Onder de hoede van Spyker heeft Saab nooit echt een chief financial officer (CFO) gehad. De eerdergenoemde Lindström was een interrimmer van wie het contract liep tot januari 2011. Hij had als opdracht om een nieuwe, vaste financiële topman te vinden. Lindström had Nils-Johan Andersson op het oog, maar deze bedankte uiteindelijk voor de eer. Uiteindelijk kijkt Rob Schuijt, CFO van moedermaatschappij Swedish Automobile zoals Spyker toen heette, naar de financiën bij Saab. Hij verlaat begin december 2011 het zinkende schip. Even speculeren: is Schuijt de vijfde in de rij?

Binnenkort wordt duidelijk of er daadwerkelijk sprake is van fraude en of dat juridische gevolgen heeft voor de betrokken Saab-bestuurders. Voor Victor Muller krijgt de Saab-saga zo nog een lange staart, net nu hij al zijn pijlen weer op Spyker heeft gericht en met het nieuwe model B6 Venator de levensvatbaarheid van de sportwagenfabrikant wil bevestigen.